سرخجه
برخی از زنان باردار ممکن است نسبت به بیماری سرخجه واکسینه شده باشند، اما اگر فردی پیش از بارداری آزمایشی برای بررسی ایمنی در برابر سرخجه انجام نداده، بهتر است در اولین جلسۀ معاینات بارداری این آزمایش را انجام دهد.
اگرچه با توجه به واکسیناسیون فراگیر سرخجه در ایران میزان شیوع این بیماری در کشور بسیار کم است، اما این بیماری در زنان باردار ممکن است باعث نقص‌های متعدد مادرزادی در جنین و حتی سقط شود. در این مطلب با علائم، مشکلات و راه‌های کاهش احتمال ابتلا به این بیماری آشنا شوید.
علائم بیماری سرخجه
سرخجه یک بیماری حاد ویروسی است ولی علائم آن می‌تواند به شکلی بروز کند که تشخیص آن از سایر بیماری‌ها مشکل باشد. در نیمی از موارد ابتلا به این بیماری یا علائمی وجود نداشته یا نشانه‌های آن بسیار خفیف بوده است. دو تا سه هفته پس از ابتلا به ویروس، معمولاً علائم بروز میکند. ممکن است از یک تا پنج روز قبل از این که جوش‌های بیماری نمایان شود، تب خفیف، ضعف، سردرد، لنف‌های متورم، درد و تورم مفاصل، قرمزی چشم و گرفتگی یا آبریزش بینی داشته باشد. جوش‌ها تنها برای چند روز باقی می‌ماند و معمولاً ابتدا روی صورت و سپس در سایر نواحی ظاهر میشود. تورم غدد و درد مفاصل ممکن است تا چندین هفته باقی بماند. یک هفته قبل از آن که جوش‌ها نمایان شود تا یک هفته بعد از آن امکان سرایت این بیماری از طریق فرد وجود دارد.
تأثیر سرخجه در بارداری
اگر زن بارداری که قبلا به سرخجه مبتلا نشده و واکسن هم نزده باشد با فرد مبتلا به سرخجه تماس پیدا کند، ویروس سرخجه از راه بینی و حلق او وارد بدنش میشود و در بدن او تکثیر می‌یابد. سپس ویروس از راه جفت به جنین می‌رسد.
سن بارداری به هنگام ابتلا مهم است. اگر ابتلای مادر به سرخجه در طی 8 هفتگی دوران آبستنی باشد، 50 تا 80 درصد امکان دارد جنین او مبتلا شود. در سه ماهه دوم دوران بارداری، 10 تا 20 درصد و در سه ماهه سوم دوران بارداری، ابتلا کمتر می‌باشد.
اگر جنین در سه ماهه اول دوران جنینی مبتلا شود، چون در این دوران اعضای جنین در حال شکل گرفتن می‌باشند، موجب ناهنجاری های مختلف جنینی میشود و نوزاد پس از تولد دچار ناهنجاری های قلبی ، کبدی ، عارضه چشم (آب مروارید و آب سیاه) ، عارضه گوش (کری) و خونی (خونریزی پوست) می گردد و بالاخره ویروس، مستقیما اعصاب مرکزی را مبتلا می‌سازد و نوزاد پس از تولد دچار عقب افتادگی مغزی و گاهی تشنج می‌گردد
عفونت سرخجه می‌تواند منجر به سقط، زایمان زودرس یا نقص‌های متعددی هنگام تولد شود. اگرچه میزان مشکلات با زمان ابتلای شما به بیماری نیز در ارتباط است.
راهکارهایی پس از ابتلا به سرخجه
در صورت شک داشتن به وجود این بیماری در خود، باید برای اطمینان از ابتلا به سرخجه با پزشکتان تماس بگیرید. به دلیل مسری بودن این بیماری، بدون اطلاع قبلی در مطب حاضر نشوید، زیرا ممکن است سایر مادران باردار در مطب را نیز آلوده کنید. اگر از قبل در برابر بیماری مصون نشده‌اید یا هنوز آزمایش نداده‌اید، پزشک فوراً برای شما ترتیب آزمایشی را می‌دهد تا آنتی‌بادی‌های سرخجه را بررسی کند. همچنین یک آزمایش دیگر برای یک هفتۀ بعد و همچنین آزمایش دیگری برای چهار هفتۀ بعد نیز برای شما تجویز میکند.
اگر از قبل در برابر این بیماری ایمن بوده‌اید، به احتمال زیاد دوباره مبتلا نخواهید شد اما احتمال کمی نیز برای ابتلای مجدد شما وجود دارد که در این حالت احتمال ابتلای جنین به سرخجه بسیار کم خواهد بود. از آنجا که درمان مؤثری برای سرخجه وجود ندارد و همچنین راهی نیز برای جلوگیری از انتقال سرخجه به جنین نیز وجود ندارد، ممکن است اگر فرد در اوایل بارداری به سرخجه مبتلا شود، پزشک پیشنهاد ختم بارداری را مطرح کند. اگر فرد تصمیم به ادامۀ بارداری بگیرد، پزشک فوراً یک دُز پادتن به او تجویز میکند تا شاید احتمال بروز مشکلات را برای جنین کاهش دهد، اگرچه این پادتن از انتقال ویروس به نوزاد جلوگیری نمی‌کند.
روش‌های پیشگیری از ابتلا به سرخجه
امکان تزریق واکسن سرخجه به مادران باردار وجود ندارد. به همین دلیل، بهتر است پیش از باردار شدن برای بررسی ایمنی بدن نسبت به سرخجه آزمایش‌های لازم را داده باشید تا در صورت نیاز، پزشک قبل از شروع بارداری واکسن آن را به شما تزریق کند. اما اگر زن باردار نسبت به این ویروس مصون نباشد، بهتر است برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری از تماس با افرادی که جوش‌های پوستی دارند یا کسانی که اخیراً مبتلا به سرخجه شدهاند پرهیز کند. رعایت موارد زیر می‌تواند در پیشگیری از ابتلای فرد باردار به سرخجه مؤثر باشد:
مطمئن شوید که کودکان دیگرتان واکسیناسیون شدهاند. همچنین همۀ افراد خانواده را واکسینه کنید. امکان انتقال ویروس از کسی که اخیراً واکسن زده است وجود ندارد.
از تماس با کسی که سرخجه دارد پرهیز کنید. اگر در محل کار شما فردی مبتلا به این بیماری است، در خانه بمانید تا مطمئن شوید خطر واگیر رفع شده است.
بهتر است مسافرت نروید، زیرا سرخجه یک بیماری رایج است.
زمانی که زایمان کردید، حتماً واکسن بزنید تا در بارداری بعدی نگرانی نداشته باشید. می‌توانید هنگام شیردهی واکسینه شوید. بهتر است حداقل ۲۸ روز بعد از واکسیناسیون برای بارداری اقدام کنید. لازم است بدانید که با توجه به برنامۀ واکسیناسیون کشوری مبارزه با سرخجه در ایران که از سال ۸۲ اجرا شده است، موارد ابتلا به این بیماری بسیار کم شده است، اما با این حال اگر در مقابل این ویروس ایمن نشده‌اید، بهتر است تا پایان بارداری برای سلامت خود و جنینتان خیلی بیشتر از قبل مراقب باشید.
