سیتومگالوویروس

اغلب نوزادان متولد شده با CMV مادرزادی، عفونت نهفته یا بدون علامت دارند و به همین دلیل در بدو تولد تشخیص داده نمی‌شوند. در حالی که 10 تا 15 درصد آنان درجاتی از کاهش شنوایی، اختلالات بینایی و مشکلات رشد و نمو یا آموزشی را در طول زمان نشان می‌دهند.

به گزارش سرویس سلامت ایسنا، سیتومگالوویروس (CMV) یک نوع ویروس از خانواده ویروس هرپس است که می تواند افراد را در تمام سنین آلوده کند. البته آلودگی به این ویروس اغلب در کودکی و نوجوانی اتفاق می‌افتد. این عفونت‌ها اغلب بدون علامت هستند ولی این ویروس می‌تواند در جنین و افراد مبتلا به نقص ایمنی مشکلات قابل توجهی را ایجاد کند.
بر این اساس CMV از طرق گوناگون زیر می‌تواند به فرد منتقل شود:
الف- انتقال از طریق تماس فردی: CMV در طول تماس‌های فردی از شخصی به شخص دیگر منتقل می‌شود. ویروس در بزاق، ادرار، خون، مدفوع، اشک چشم، شیر مادر، مایع منی و در ترشحات دهانه رحم فرد آلوده وجود دارد و افراد مستعد از طریق بوسیدن، تماس جنسی و استفاده از ظروف آلوده به ویروس، آلوده می‌شوند.
ب- از طریق انتقال خون یا پیوند عضو: CMV می‌تواند از طریق اهدا کننده آلوده به گیرندگان عضو، بافت، مغز استخوان یا خون منتقل شود.
ج- انتقال از طریق مادر به نوزاد: CMV اغلب هنگام عبور از کانال زایمان یا در طی دوران شیردهی از مادر به نوزاد منتقل می‌شود.
نوزادانی که حین یا بعد از تولد به ویروس آلوده شوند در معرض خطر عوارض جسمی یا مغزی ناشی از عفونت مادرزادی قرار نمی‌گیرند. البته نوزادان نارس نیاز به توجه و دقت بیشتری دارند.
د- انتقال از طریق مادر به جنین: CMV می‌تواند از مادر به جنین به دلیل عفونت اولیه یا ثانویه مادر منتقل شود. هنگامی که جنین قبل از تولد دچار عفونت CMV می‌شود تحت عنوان عفونت مادرزادی CMV شناخته می‌شود. تقریبا در 90 درصد موارد، نوزادان مبتلا به عفونت مادرزادی بدون علامت به دنیا می‌آیند ولی در 10 درصد از موارد، اختلالاتی را نشان می‌دهند، علاوه بر این CMVمی‌تواند یکی از علل عفونی سقط جنین نیز باشد.
علائم بالینی عفونت CMV:
این عفونت در اطفال و بزرگسالان سالم در 90 درصد موارد بدون علامت بوده یا دارای علائمی مثل تب، گلو درد، خستگی و تورم غدد لنفاوی است.
تشخیص CMV مادرزادی:
CMV مادرزادی از طریق جداسازی ویروس از ادرار، بزاق یا بافت‌های بدن در طول سه هفته اول زندگی نوزاد تشخیص داده می‌شود. ولی دفع ویروس در ادرار تا یکسال و بیشتر هم ممکن است ادامه داشته باشد.
علائم و نشانه‌های CMV مادرزادی:
کوچکی اندازه سر (میکروسفالی)، کاهش رشد درون رحمی، نقاط قرمز رنگ ریز و کوچک روی پوست (پتشی)، بزرگی کبد و طحال، زردی، تغییرات فاکتورهای خونی (کم خونی، کاهش پلاکتها)، مشکلات ریوی (پنومونی)، تشنج، شلی یا سفتی عضلات، رسوب کلسیم در مغز، کاهش بینایی یا شنوایی از جمله علائم ابتلا به این بیماری هستند.همچنین کری، کوری، اختلالات رشد و حرکت، تشنج، عقب ماندگی جسمی و ذهنی از جمله موارد ناتوانی در بیماران هستند. اگرچه برخی از این علائم کاهش می‌یابد ولی بسیاری از آنان با درجات مختلف برای تمام عمر باقی می‌ماند.
اغلب نوزادان متولد شده با CMV مادرزادی عفونت نهفته یا بدون علامت دارند و به همین دلیل در بدو تولد تشخیص داده نمی‌شوند. در حالی که 15-10 درصد آنان درجاتی از کاهش شنوایی، اختلالات بینایی و مشکلات رشد و نمو یا آموزشی را در طول زمان نشان می‌دهند.
سوالات شایع در مورد CMV مادرزادی:
احتمال آلودگی مادر آلوده به CMV، چگونه است؟
وقتی مادر در حین حاملگی برای اولین بار به CMV مبتلا می‌شود اثرات آن بر جنین حائز اهمیت است. در حالی که عفونت ثانویه مادر تاثیر چندانی بر جنین ندارد و فقط در کمتر از یک درصد موارد عفونت ثانویه، نوزاد دچار مشکلات ناشی از عفونت می‌شود.
پیگیری‌های لازم بعد از تشخیص CMVمادرزادی چیست؟
پس از تولد نوزاد باید همانند سایر نوزادان برای ویزیت‌های مرتب تحت نظر پزشک متخصص کودکان قرار بگیرد. در هنگام تولد نوزاد از نظر علائم و نشانه‌های CMVمورد بررسی و ارزییابی قرار می‌گیرد و آزمایشات لازم درخواست می‌شود و در صورت مشاهده هرگونه اختلال، پیگیری‌های بعدی ضروری خواهد بود.
همچنین به منظور تعیین درگیری مغزی، چشمی یا شنوایی سی تی اسکن مغز و معاینه چشم پزشک و متخصص گوش و حلق و بینی ضروری است و پس از آن نیز این معاینات باید به طور سالیانه ادامه یابد. به دلیل نیازهای کودک باید از نظر رشد و نمو کاملا تحت نظر باشد و مثل سایر کودکان واکسیناسیون معمول را نیز دریافت دارد.
آیا مشکل شنوایی کودک بدتر خواهد شد؟
شایع ترین ناتوانی ناشی از CMV مادرزادی کاهش شنوایی است که اغلب هم به مرور زمان بدتر می‌شود. بنابراین ما در کلینیک تخصصی شنوایی سمعک برتر ، پیگیری سالیانه شنوایی سنجی را ضروری میبینیم تا با تشخیص به موقع و اقدام مناسب جهت درمان و رفع مشکلات شنوایی کودک، بتوان از مشکلات بعدی جلوگیری نمود. استفاده از سمعک یا سایر وسایل کمک شنوایی (خارجی یا داخلی) ممکن است برای موارد شدید کاهش شنوایی در کودکان ضروری باشد.
آیا دفع ویروس در کودک باید بررسی شود؟
CMV از کودکان آلوده دفع می‌شود. طول مدت و میزان دفع ویروس از کودکی به کودک دیگر متفاوت است و نیازی به بررسی مرتب دفع ویروس در کودک وجود ندارد.
آیا تستی وجود دارد که استعداد ابتلا به CMV را در حاملگی مشخص کند؟
هر زنی که در سنین باروری قرار دارد باید از نظر سابقه ابتلا به CMV بررسی شود، لذا بهتر است قبل از حاملگی با پزشک خود به منظور آزمایش خون و کنترل سطوح آنتی بادی علیه CMV مشورت نماید. در صورتی که در خون زن CMV 1Gg مثبت باشد نشان دهنده سابقه تماس فرد با ویروس در گذشته است و به ندرت نشانگر عفونت حاد می‌باشد، در حالی که وجود CMV 1Gm در خون معمولا نشان دهنده عفونت حاد و اخیر است.
در صورتی که خون فرد فاقد هر دو آنتی بادی باشد او مستعد ابتلا به عفونت اولیه CMV است و لازم است تا پایان حاملگی احتیاط‌های خاصی را رعایت کند.
آیا CMV مادرزادی در نوزادان بعدی نیز ایجاد خواهد شد؟
احتمال تولد نوزاد دیگری با CMV مادرزادی بسیار بعید است. هنگامی که فردی قبلا به عفونت CMV مبتلا شده است بدن او بر علیه آن آنتی بادی تشکیل می‌دهد، حضور این آنتی بادی همراه با سایر عوامل دفاعی بدن مادر، جنین بعدی را از ابتلا به بیماری شدید CMVمحافظت می‌کند.
آیا می‌توان از ابتلا به CMV پیشگیری نمود؟
عفونت CMVدر بین کودکان نوپا و مهد کودکی شایع است و اغلب در میان افراد خانواده یا بچه‌های یک مهد کودک گسترش می‌یابد. به طور کلی ابتلا به عفونت در انسان در هر زمانی می‌تواند رخ دهد ولی در زمان‌های خاصی از جمله دوران بارداری باید از ابتلا به عفونت پیشگیری نمود که این امر توسط رعایت دقیق نکات بهداشتی امکان پذیر است.
1) از بوسیدن لب‌ها و گونه‌های کودکان زیر 6 سال خودداری کنید، ولی می‌توانید آنان را در آغوش بگیرید یا پیشانیشان را ببوسید.
2) از ظروف غذاخوری،‌غذاهای نیم خورده یا لوازم بهداشتی مشترک استفاده نکنید.
3) بعد از تعویض کهنه مرطوب یا تماس با بزاق کودکان دست‌ها را با آب و صابون بشویید.
4) کارکنان مهد کودک‌ها بهتر است هنگام تعویض کهنه اطفال از دستکش استفاده کنند.
5) از آنجایی که کودکان اغلب اسباب بازیها را به دهان می‌برند برای ضد عفونی کردن اسباب بازیها از محلول وایتکس رقیق شده در آب یا آب و صابون (به نسبت 1 به 9) استفاده نمایید.
6) همچنین حضور در مکان‌های بسته و شلوغ و قرار گرفتن در معرض تنفس و ترشحات تنفسی یا تماس جنسی با افرادی که ویروس را در ترشحات خود دفع می‌کنند می‌تواند برای افراد مستعد خطرناک باشد.
آیا واکسن و درمان دارویی برای CMV وجود دارد؟
اگرچه واکسن‌های مختلفی در دست مطالعه می‌باشند، هنوز کارایی هیچ کدام برای حفاظت انسان بر علیه CMV اثبات نشده است. همچنین اخیرا داروهای جدیدی بر علیه CMV تولید شده که پزشکان در حال بررسی اثر آنها در درمان عفونت CMV در حین یا قبل از حاملگی هستند.