سیتومگالوویروس

اغلب نوزادان متولد شده با CMV مادرزادي، عفونت نهفته يا بدون علامت دارند و به همين دليل در بدو تولد تشخيص داده نمي‌شوند. در حالي كه 10 تا 15 درصد آنان درجاتي از كاهش شنوايي، اختلالات بينايي و مشكلات رشد و نمو يا آموزشي را در طول زمان نشان مي‌دهند.

به گزارش سرويس سلامت ايسنا، سيتومگالوويروس (CMV) يك نوع ويروس از خانواده ويروس هرپس است كه مي تواند افراد را در تمام سنين آلوده كند. البته آلودگي به اين ويروس اغلب در كودكي و نوجواني اتفاق مي‌افتد. اين عفونت‌ها اغلب بدون علامت هستند ولي اين ويروس مي‌تواند در جنين و افراد مبتلا به نقص ايمني مشكلات قابل توجهي را ايجاد كند.
بر اين اساس CMV از طرق گوناگون زير مي‌تواند به فرد منتقل شود:
الف- انتقال از طريق تماس فردي: CMV در طول تماس‌هاي فردي از شخصي به شخص ديگر منتقل مي‌شود. ويروس در بزاق، ادرار، خون، مدفوع، اشك چشم، شير مادر، مايع مني و در ترشحات دهانه رحم فرد آلوده وجود دارد و افراد مستعد از طريق بوسيدن، تماس جنسي و استفاده از ظروف آلوده به ويروس، آلوده مي‌شوند.
ب- از طريق انتقال خون يا پيوند عضو: CMV مي‌تواند از طريق اهدا كننده آلوده به گيرندگان عضو، بافت، مغز استخوان يا خون منتقل شود.
ج- انتقال از طريق مادر به نوزاد: CMV اغلب هنگام عبور از كانال زايمان يا در طي دوران شيردهي از مادر به نوزاد منتقل مي‌شود.
نوزاداني كه حين يا بعد از تولد به ويروس آلوده شوند در معرض خطر عوارض جسمي يا مغزي ناشي از عفونت مادرزادي قرار نمي‌گيرند. البته نوزادان نارس نياز به توجه و دقت بيشتري دارند.
د- انتقال از طريق مادر به جنين: CMV مي‌تواند از مادر به جنين به دليل عفونت اوليه يا ثانويه مادر منتقل شود. هنگامي كه جنين قبل از تولد دچار عفونت CMV مي‌شود تحت عنوان عفونت مادرزادي CMV شناخته مي‌شود. تقريبا در 90 درصد موارد، نوزادان مبتلا به عفونت مادرزادي بدون علامت به دنيا مي‌آيند ولي در 10 درصد از موارد، اختلالاتي را نشان مي‌دهند، علاوه بر اين CMVمي‌تواند يكي از علل عفوني سقط جنين نيز باشد.
علائم باليني عفونت CMV:
اين عفونت در اطفال و بزرگسالان سالم در 90 درصد موارد بدون علامت بوده يا داراي علائمي مثل تب، گلو درد، خستگي و تورم غدد لنفاوي است.
تشخيص CMV مادرزادي:
CMV مادرزادي از طريق جداسازي ويروس از ادرار، بزاق يا بافت‌هاي بدن در طول سه هفته اول زندگي نوزاد تشخيص داده مي‌شود. ولي دفع ويروس در ادرار تا يكسال و بيشتر هم ممكن است ادامه داشته باشد.
علائم و نشانه‌هاي CMV مادرزادي:
كوچكي اندازه سر (ميكروسفالي)، كاهش رشد درون رحمي، نقاط قرمز رنگ ريز و كوچك روي پوست (پتشي)، بزرگي كبد و طحال، زردي، تغييرات فاكتورهاي خوني (كم خوني، كاهش پلاكتها)، مشكلات ريوي (پنوموني)، تشنج، شلي يا سفتي عضلات، رسوب كلسيم در مغز، كاهش بينايي يا شنوايي از جمله علائم ابتلا به اين بيماري هستند.همچنين كري، كوري، اختلالات رشد و حركت، تشنج، عقب ماندگي جسمي و ذهني از جمله موارد ناتواني در بيماران هستند. اگرچه برخي از اين علائم كاهش مي‌يابد ولي بسياري از آنان با درجات مختلف براي تمام عمر باقي مي‌ماند.
اغلب نوزادان متولد شده با CMV مادرزادي عفونت نهفته يا بدون علامت دارند و به همين دليل در بدو تولد تشخيص داده نمي‌شوند. در حالي كه 15-10 درصد آنان درجاتي از كاهش شنوايي، اختلالات بينايي و مشكلات رشد و نمو يا آموزشي را در طول زمان نشان مي‌دهند.
سوالات شايع در مورد CMV مادرزادي:
احتمال آلودگي مادر آلوده به CMV، چگونه است؟
وقتي مادر در حين حاملگي براي اولين بار به CMV مبتلا مي‌شود اثرات آن بر جنين حائز اهميت است. در حالي كه عفونت ثانويه مادر تاثير چنداني بر جنين ندارد و فقط در كمتر از يك درصد موارد عفونت ثانويه، نوزاد دچار مشكلات ناشي از عفونت مي‌شود.
پيگيري‌هاي لازم بعد از تشخيص CMVمادرزادي چيست؟
پس از تولد نوزاد بايد همانند ساير نوزادان براي ويزيت‌هاي مرتب تحت نظر پزشك متخصص كودكان قرار بگيرد. در هنگام تولد نوزاد از نظر علائم و نشانه‌هاي CMVمورد بررسي و ارزييابي قرار مي‌گيرد و آزمايشات لازم درخواست مي‌شود و در صورت مشاهده هرگونه اختلال، پيگيري‌هاي بعدي ضروري خواهد بود.
همچنين به منظور تعيين درگيري مغزي، چشمي يا شنوايي سي تي اسكن مغز و معاينه چشم پزشك و متخصص گوش و حلق و بيني ضروري است و پس از آن نيز اين معاينات بايد به طور ساليانه ادامه يابد. به دليل نيازهاي كودك بايد از نظر رشد و نمو كاملا تحت نظر باشد و مثل ساير كودكان واكسيناسيون معمول را نيز دريافت دارد.
آيا مشكل شنوايي كودك بدتر خواهد شد؟
شايع ترين ناتواني ناشي از CMV مادرزادي كاهش شنوايي است كه اغلب هم به مرور زمان بدتر مي‌شود. بنابراين ما در کلینیک تخصصی شنوایی سمعک برتر ، پيگيري ساليانه شنوايي سنجي را ضروري میبینیم تا با تشخيص به موقع و اقدام مناسب جهت درمان و رفع مشكلات شنوايي كودك، بتوان از مشكلات بعدي جلوگيري نمود. استفاده از سمعك يا ساير وسايل كمك شنوايي (خارجي يا داخلي) ممكن است براي موارد شديد كاهش شنوايي در كودكان ضروري باشد.
آيا دفع ويروس در كودك بايد بررسي شود؟
CMV از كودكان آلوده دفع مي‌شود. طول مدت و ميزان دفع ويروس از كودكي به كودك ديگر متفاوت است و نيازي به بررسي مرتب دفع ويروس در كودك وجود ندارد.
آيا تستي وجود دارد كه استعداد ابتلا به CMV را در حاملگي مشخص كند؟
هر زني كه در سنين باروري قرار دارد بايد از نظر سابقه ابتلا به CMV بررسي شود، لذا بهتر است قبل از حاملگي با پزشك خود به منظور آزمايش خون و كنترل سطوح آنتي بادي عليه CMV مشورت نمايد. در صورتي كه در خون زن CMV 1Gg مثبت باشد نشان دهنده سابقه تماس فرد با ويروس در گذشته است و به ندرت نشانگر عفونت حاد مي‌باشد، در حالي كه وجود CMV 1Gm در خون معمولا نشان دهنده عفونت حاد و اخير است.
در صورتي كه خون فرد فاقد هر دو آنتي بادي باشد او مستعد ابتلا به عفونت اوليه CMV است و لازم است تا پايان حاملگي احتياط‌هاي خاصي را رعايت كند.
آيا CMV مادرزادي در نوزادان بعدي نيز ايجاد خواهد شد؟
احتمال تولد نوزاد ديگري با CMV مادرزادي بسيار بعيد است. هنگامي كه فردي قبلا به عفونت CMV مبتلا شده است بدن او بر عليه آن آنتي بادي تشكيل مي‌دهد، حضور اين آنتي بادي همراه با ساير عوامل دفاعي بدن مادر، جنين بعدي را از ابتلا به بيماري شديد CMVمحافظت مي‌كند.
آيا مي‌توان از ابتلا به CMV پيشگيري نمود؟
عفونت CMVدر بين كودكان نوپا و مهد كودكي شايع است و اغلب در ميان افراد خانواده يا بچه‌هاي يك مهد كودك گسترش مي‌يابد. به طور كلي ابتلا به عفونت در انسان در هر زماني مي‌تواند رخ دهد ولي در زمان‌هاي خاصي از جمله دوران بارداري بايد از ابتلا به عفونت پيشگيري نمود كه اين امر توسط رعايت دقيق نكات بهداشتي امكان پذير است.
1) از بوسيدن لب‌ها و گونه‌هاي كودكان زير 6 سال خودداري كنيد، ولي مي‌توانيد آنان را در آغوش بگيريد يا پيشانيشان را ببوسيد.
2) از ظروف غذاخوري،‌غذاهاي نيم خورده يا لوازم بهداشتي مشترك استفاده نكنيد.
3) بعد از تعويض كهنه مرطوب يا تماس با بزاق كودكان دست‌ها را با آب و صابون بشوييد.
4) كاركنان مهد كودك‌ها بهتر است هنگام تعويض كهنه اطفال از دستكش استفاده كنند.
5) از آنجايي كه كودكان اغلب اسباب بازيها را به دهان مي‌برند براي ضد عفوني كردن اسباب بازيها از محلول وايتكس رقيق شده در آب يا آب و صابون (به نسبت 1 به 9) استفاده نماييد.
6) همچنين حضور در مكان‌هاي بسته و شلوغ و قرار گرفتن در معرض تنفس و ترشحات تنفسي يا تماس جنسي با افرادي كه ويروس را در ترشحات خود دفع مي‌كنند مي‌تواند براي افراد مستعد خطرناك باشد.
آيا واكسن و درمان دارويي براي CMV وجود دارد؟
اگرچه واكسن‌هاي مختلفي در دست مطالعه مي‌باشند، هنوز كارايي هيچ كدام براي حفاظت انسان بر عليه CMV اثبات نشده است. همچنين اخيرا داروهاي جديدي بر عليه CMV توليد شده كه پزشكان در حال بررسي اثر آنها در درمان عفونت CMV در حين يا قبل از حاملگي هستند.